Không ít trường hợp những người trong cùng một gia đình hoặc người thân quen đều bị xuất huyết dạ dày. Điều này khiến nhiều người nảy sinh nghi ngờ: Liệu bệnh xuất huyết dạ dày có lây không? Nếu bạn cũng có chung băn khoăn này, hãy xem ngay bài viết dưới đây để tìm được giải đáp.
Mục lục
Nguyên nhân xuất huyết dạ dày?
Theo Ths BS Phạm Công Khánh (Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM) xuất huyết dạ dày là một cấp cứu nội ngoại khoa thường gặp và có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. Có nhiều nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày, trong đó phổ biến nhất là các nguyên nhân sau:
Xuất huyết dạ dày xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến chảy máu. Các nguyên nhân chính bao gồm:
- Viêm loét dạ dày – tá tràng: Tổn thương lâu ngày có thể ăn sâu vào thành mạch máu, gây chảy máu.
- Sử dụng thuốc NSAIDs: Các loại thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid có thể làm mỏng lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày.
- Nhiễm vi khuẩn HP: HP gây viêm loét kéo dài, làm tăng nguy cơ xuất huyết.
- Lạm dụng rượu bia: Gây kích ứng, bào mòn niêm mạc dạ dày.
- Căng thẳng, stress kéo dài: Làm tăng tiết axit dạ dày, gây tổn thương niêm mạc.
- Chấn thương hoặc phẫu thuật vùng bụng: Có thể gây tổn thương mạch máu trong dạ dày.
- Rối loạn đông máu và bệnh lý liên quan: Khi khả năng đông máu suy giảm, nguy cơ xuất huyết tăng cao.
Nhận diện sớm nguyên nhân giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm.
Xuất huyết dạ dày có lây nhiễm không?
Xuất huyết dạ dày là một tình trạng cấp cứu y khoa xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, gây chảy máu trong hệ tiêu hóa. Rất nhiều người lo ngại liệu tình trạng này có thể lây nhiễm từ người bệnh sang người khỏe mạnh hay không. Để trả lời câu hỏi này, cần hiểu rõ bản chất của bệnh lây nhiễm và nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày.
Hiểu thế nào là bệnh lây nhiễm và cơ chế lây bệnh
Bệnh lây nhiễm là những bệnh có khả năng truyền từ người này sang người khác thông qua các con đường như:
- Tiếp xúc trực tiếp: Qua dịch cơ thể, vết thương hở, hô hấp hoặc quan hệ tình dục.
- Tiếp xúc gián tiếp: Qua đồ vật, bề mặt bị nhiễm khuẩn.
- Qua đường tiêu hóa: Thực phẩm, nước uống bị nhiễm tác nhân gây bệnh.
- Qua vector trung gian: Côn trùng hoặc động vật mang mầm bệnh (muỗi, ruồi, chuột…)
Xuất huyết dạ dày có phải bệnh truyền nhiễm?
Xuất huyết dạ dày không phải là một bệnh truyền nhiễm, vì nó không gây ra bởi vi khuẩn, virus hoặc tác nhân gây bệnh có khả năng lây lan trực tiếp giữa người với người. Bản chất của xuất huyết dạ dày là tổn thương niêm mạc dạ dày do các yếu tố như:
- Viêm loét dạ dày tá tràng.
- Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm kéo dài.
- Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP).
- Ảnh hưởng của rượu bia, thuốc lá.
- Căng thẳng, stress kéo dài.
- Rối loạn đông máu hoặc các bệnh lý nội khoa khác.
Mặc dù xuất huyết dạ dày không phải là bệnh truyền nhiễm, nhưng nếu nguyên nhân gây bệnh là nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, thì vi khuẩn này có thể lây lan giữa các thành viên trong gia đình hoặc cộng đồng. Điều này có thể gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý dạ dày, trong đó có viêm loét dạ dày – tá tràng, và nếu không được điều trị, có thể tiến triển thành xuất huyết dạ dày.
- Khoảng 60-80% các ca loét dạ dày liên quan đến nhiễm HP.
- Khoảng 15-20% người bị loét do HP có nguy cơ tiến triển thành xuất huyết dạ dày nếu không điều trị kịp thời.
4 con đường lây nhiễm chính của vi khuẩn HP
Hiểu rõ về các con đường lây lan sẽ giúp người bệnh chủ động phòng ngừa nguy cơ lây bệnh. Do vi khuẩn HP là nguyên nhân chính gây lây lan xuất huyết dạ dày, nên thực chất con đường lây bệnh chính là các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP. Bao gồm 4 con đường sau đây:
Vi khuẩn HP có thể lây từ người sang người thông qua các con đường chính sau:
Lây qua đường miệng – miệng (Oral-Oral)
- Dùng chung bát đũa, cốc chén, muỗng nĩa.
- Hôn hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm HP.
- Nhai cơm, mớm thức ăn cho trẻ (ở những gia đình có thói quen này).
Lây qua đường phân – miệng (Fecal-Oral)
- Vi khuẩn HP có thể tồn tại trong phân của người nhiễm.
- Nếu không vệ sinh tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh, vi khuẩn có thể truyền qua thức ăn hoặc nước uống.
Lây qua đường dạ dày – miệng (Gastro-Oral)
- Vi khuẩn HP có thể tồn tại trong dịch dạ dày và lây nhiễm khi người bệnh nôn hoặc trào ngược dạ dày.
Lây qua dụng cụ nội soi không được tiệt trùng kỹ lưỡng
- Nếu dụng cụ nội soi không được khử trùng đúng quy trình, vi khuẩn HP có thể truyền từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác.
Xuất huyết dạ dày có nguy hiểm không?
Xuất huyết dạ dày có thể gây nguy hiểm cho người bệnh theo nhiều cách khác nhau. Nếu tổn thương mao mạch nhỏ, máu bị rò rỉ lượng nhỏ với tốc độ chậm. Trường hợp này, triệu chứng xuất huyết thường mờ nhạt, không rõ ràng, khó phát hiện. Lượng máu rò rỉ trong thời gian dài khiến người bệnh đối diện với tình trạng thiếu máu mạn tính.
Thiếu máu mạn tính không gây nguy hiểm ngay lập tức. Tuy nhiên, sức khỏe của người bệnh sẽ suy yếu dần dần. Thời gian đầu, người bệnh thường chỉ cảm thấy mệt mỏi, người mất sức, da và niêm mạc nhợt nhạt. Lâu ngày, thiếu máu nghiêm trọng có thể gây giảm tuần hoàn, suy tim và tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể.
Nếu tổn thương phá vỡ các mạch máu lớn (động mạch hoặc tĩnh mạch), người bệnh bị xuất huyết dạ dày nghiêm trọng, máu chảy ồ ạt. Người bệnh mất máu nhanh chóng có thể dẫn đến suy tuần hoàn và rối loạn các hệ cơ quan khác trong cơ thể. Trường hợp này, xuất huyết dạ dày có thể đe doạ tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Cách nhận biết các triệu chứng khi bị xuất huyết dạ dày
Trong giai đoạn đầu của xuất huyết dạ dày, người bệnh sẽ thường không có các triệu chứng rõ ràng. Tùy thuộc vào từng mức độ giai đoạn và tình trạng sức khỏe của người bệnh mà các triệu chứng thay đổi khác nhau. Dưới đây là một số triệu chứng cảnh báo bệnh xuất huyết dạ dày bạn cần lưu ý:
Đau bụng vùng thượng vị
Cơn đau khởi phát từ vùng thượng vị (vùng bụng phía trên rốn và phía dưới mũi xương ức), sau đó có thể lan rộng ra hai bên, thậm chí là lan ra sau lưng. Đau thượng vị có thể diễn ra âm ỉ, có lúc dữ dội hoặc quằn quại từng cơn, đôi khi nhói ra phía sau,… khiến người bệnh cảm thấy vô cùng khó chịu.
Đi ngoài ra máu hoặc phân đen
Đi ngoài ra máu hoặc phân đen như bã cà phê, kèm theo mùi khó chịu là một trong những triệu chứng dễ nhận biết của chảy máu dạ dày. Nguyên nhân là do máu chảy vào ống tiêu hóa, hòa lẫn cùng thức ăn, qua quá trình biến đổi sinh hóa thành màu đen và được đưa ra ngoài theo chất thải. Trường hợp xuất huyết nặng còn có thể gây ra tình trạng đi ngoài lẫn máu đỏ tươi.
Buồn nôn, nôn ra máu
Đây là dấu hiệu dễ thấy ở người bệnh xuất huyết dạ dày. Ban đầu, đa số người bệnh sẽ cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, sau đó nôn ra thức ăn có lẫn máu tươi hoặc máu đen. Nếu trường hợp này lặp lại liên tục và lượng máu nôn ra nhiều thì người bệnh cần được đưa đi cấp cứu để được điều trị y tế kịp thời.
Cơ thể mệt mỏi, thiếu máu
Một số trường hợp xuất huyết nhẹ, nhưng kéo dài và diễn ra liên tục có thể khiến người bệnh rơi vào tình trạng thiếu máu. Biểu hiện đặc trưng là thường xuyên hoa mắt, chóng mặt, tụt huyết áp, da xanh xao, niêm mạc nhợt,… Lâu dần, cơ thể bệnh nhân suy nhược, người bệnh lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, ăn không ngon, ngủ không sâu giấc,…
☛ Tìm hiểu thêm: Xuất huyết dạ dày khi nào cần nhập viện?
Triệu chứng khác
Ngoài các dấu hiệu kể trên, người bệnh xuất huyết dạ dày còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như ợ chua, ợ hơi, chướng bụng, nóng rát thượng vị,… Trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp tình trạng khó thở, thở dốc, đau bụng dữ đội, ngất xỉu,… do sốc mất máu.
Làm thế nào để phòng ngừa xuất huyết dạ dày?
Thay vì đối diện với nguy hiểm do xuất huyết dạ dày, người có nguy cơ nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ sớm. Dưới đây là một số việc làm giúp giảm nguy cơ xuất huyết dạ dày.
Điều trị dứt điểm viêm loét dạ dày
Viêm loét dạ dày là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xuất huyết. Nếu không điều trị triệt để, vết loét có thể lan rộng và ăn sâu vào thành mạch máu, gây chảy máu.
- Tuân thủ phác đồ điều trị: Nếu bác sĩ chỉ định thuốc kháng axit, thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày hoặc thuốc diệt vi khuẩn HP, cần uống đủ liều và đúng thời gian.
- Không tự ý ngưng thuốc: Ngay cả khi triệu chứng thuyên giảm, viêm loét vẫn có thể chưa lành hẳn. Dừng thuốc quá sớm có thể khiến bệnh tái phát.
- Theo dõi định kỳ: Nếu có tiền sử viêm loét, nên nội soi dạ dày theo chỉ định của bác sĩ để kiểm tra mức độ lành của vết loét.
☛ Tham khảo:
Thăm khám kịp thời
Trừ trường hợp tai nạn bất ngờ, đa số trường hợp xuất huyết dạ dày đều từ các tổn thương tiến triển nặng dần trước đó. Vậy nên, nếu được thăm khám và phát hiện kịp thời, người bệnh sẽ có biện pháp điều trị phù hợp, hạn chế tối đa rủi ro xuất huyết.
Một số dấu hiệu cho thấy bạn cần đi khám gồm:
- Đau bụng thượng vị hoặc hạ sườn trái thường xuyên, cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội trong thời gian dài.
- Dịch nôn có máu tươi hoặc máu đen, một số trường hợp nôn ra thức ăn rồi sau đó mới nôn ra máu.
- Đi ngoài phân lẫn máu, phân đen hoặc có màu như bã cà phê, phát ra mùi khó chịu.
- Màu sắc da và niêm mạc nhợt nhạt, tái xanh.
- Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, thường xuyên chóng mặt hoa mắt không rõ nguyên nhân.
Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt
Chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học cung cấp nguyên liệu và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổn thương trên niêm mạc dạ dày lành lại nhanh hơn, hạn chế nguy cơ xuất huyết. Một số lưu ý cụ thể gồm:
- Chia nhỏ bữa ăn hàng ngày, nên ăn khoảng 4 – 6 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn để giảm gánh nặng tiêu hoá cho dạ dày.
- Các bữa chính nên cách nhau tối thiểu 4 tiếng và bữa phụ cách bữa chính tối thiểu 2 tiếng và nên kết thúc bữa ăn cuối ngày cách 3 tiếng trước giờ đi ngủ.
- Kiêng đồ ăn sử dụng gia vị cay nóng, món ăn chiên xào sử dụng nhiều dầu mỡ động vật, đồ ăn muối chua, thức ăn và các loại nước uống công nghiệp.
- Ngưng hút thuốc lá, hạn chế tối đa sử dụng đồ uống có cồn (dưới 10g/ ngày), chỉ sử dụng các thuốc NSAIDs, thuốc chống viêm Corticoid khi có chỉ định của bác sĩ.
- Ngủ đủ giấc 6 – 8 tiếng một ngày và nên ngủ trước 23h00 để các cơ quan trong cơ thể có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi tổn thương.
- Điều chỉnh thời gian làm việc, học tập và nghỉ ngơi, tránh để cơ thể cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng, stress kéo dài.
- Duy trì thói quen tập thể dục khoảng 30 phút mỗi ngày, lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực vào vùng bụng.
Tham khảo: Gợi ý các món ăn tốt cho người bị xuất huyết dạ dày
Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP
Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP là một trong những việc làm quan trọng để phòng ngừa xuất huyết dạ dày. Dưới đây là những điều bạn cần lưu ý:
- Không dùng chung đồ cá nhân: Những vật dụng như bát đũa, thìa muỗng, cốc chén, bàn chải đánh răng,… cần được để riêng và sử dụng tách biệt với người nhiễm khuẩn HP.
- Không nhai mớm thức ăn hay hôn môi trẻ nhỏ: Thói quen này có thể làm lây nhiễm vi khuẩn HP từ người lớn sang trẻ em.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Thực hiện thói quen rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh nhằm ngăn chặn vi khuẩn HP lây nhiễm qua đường phân – miệng.
- Chú ý an toàn thực phẩm: Chọn thực phẩm tươi sống, có nguồn gốc rõ ràng, không sử dụng phân tươi để chăm bón. Ngoài ra, hạn chế ăn đồ sống, tránh ăn thức ăn ôi thiu hoặc để quá lâu.
- Bảo vệ môi trường: Đi vệ sinh đúng nơi quy định, tránh phóng uế bừa bãi. Bên cạnh đó, các dụng cụ vệ sinh môi trường cũng cần được xử lý sạch sẽ bằng dung dịch chuyên dụng trước khi cất giữ.
Như vậy, HP không trực tiếp gây xuất huyết dạ dày, nhưng nó là nguyên nhân gián tiếp quan trọng. Nếu vi khuẩn HP lây nhiễm sang người khác, nguy cơ mắc viêm loét dạ dày sẽ tăng lên, kéo theo khả năng xuất huyết dạ dày nếu không được kiểm soát tốt. Mong rằng những chia sẻ trong bài viết hôm nay đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về xuất huyết dạ dày và biện pháp phòng ngừa. Nếu cần tư vấn thêm, hãy liên hệ với chuyên gia qua hotline: 1900 545 518.
