Không ít trường hợp những người trong cùng một gia đình hoặc người thân quen đều bị xuất huyết dạ dày. Điều này khiến nhiều người nảy sinh nghi ngờ: Liệu bệnh xuất huyết dạ dày có lây không? Nếu bạn cũng có chung băn khoăn này, hãy xem ngay bài viết dưới đây để tìm được giải đáp.
Mục lục
Nguyên nhân xuất huyết dạ dày?
Theo Ths BS Phạm Công Khánh (Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM) xuất huyết dạ dày là một cấp cứu nội ngoại khoa thường gặp và có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. Có nhiều nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày, trong đó phổ biến nhất là các nguyên nhân sau:
Do loét dạ dày – tá tràng
Đây là một trong những những nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết dạ dày. Ở những người mắc bệnh viêm loét dạ dày lâu ngày, các ổ loét ăn sâu xuống lớp dưới niêm mạc gây tổn thương mạch máu và dẫn đến xuất huyết. Trường hợp nhẹ, vết loét gây tổn thương đến mao mạch nhỏ, lượng máu chảy ít và cơ thể có khả năng tự cầm máu. Trường hợp cấp tính, vết loét gây tổn thương đến các động mạch gây chảy máu ồ ạt, người bệnh có biểu hiện nôn ra máu tươi, đi ngoài ra máu,…
Thói quen ăn uống thiếu khoa học
Xuất huyết dạ dày có thể hình thành từ chính thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu khoa học của người bệnh. Cụ thể là:
- Thường xuyên bỏ bữa, ăn quá khuya.
- Ăn nhiều thực phẩm cay nóng, đồ muối chua, thực phẩm nhiều dầu mỡ.
- Thiếu vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Sử dụng nhiều đồ uống có cồn như rượu, bia,…gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
- Hút thuốc lá,…
Do vi khuẩn HP
Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là vi khuẩn có khả năng tồn tại trong môi trường pH thấp như acid dạ dày. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm loét dạ dày và nguy cơ dẫn đến biến chứng xuất huyết dạ dày cao nhất.
Đặc biệt là đối với những người có tiền sử hoặc đang mắc bệnh viêm loét dạ dày, vi khuẩn HP sẽ sinh sôi và phát triển mạnh mẽ gây tổn thương niêm mạc dạ dày nghiêm trọng, tăng nguy cơ hình thành ung thư dạ dày.
Căng thẳng, stress kéo dài
Người thường xuyên căng thẳng, stress, lo lắng có nguy cơ mắc viêm loét dạ dày, chảy máu dạ dày cao hơn bình thường. Khi cơ thể stress quá mức, hệ tiêu hóa bị rối loạn, miễn dịch suy giảm tạo điều kiện cho các yếu tố gây bệnh xâm nhập, đặc biệt là vi khuẩn HP.
Lạm dụng thuốc
Việc lạm dụng thuốc cũng là một nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày. Những người có thói quen sử dụng bừa bãi một số loại thuốc chống viêm, giảm đau như NSAID (Ibuprofen, Diclophenac natri, Meloxicam,…), Corticoid (Dexamethasone, Betamethasone,…) và một số thuốc chống đông máu như Aspirin, kháng sinh,… có nguy cơ chảy máu dạ dày cao hơn bình thường. Nguyên nhân là do khi sử dụng các loại thuốc này sai cách, chúng sẽ gây tổn thương lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày, tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh tấn công dẫn đến tổn thương niêm mạc dạ dày.
Ngoài ra, một số nguyên nhân khác gây xuất huyết dạ dày có thể kể đến như u dạ dày, ung thư, bệnh bạch cầu, bệnh máu khó đông, suy tủy xương,…
4 con đường lây chính của xuất huyết dạ dày
Hiểu rõ về các con đường lây lan sẽ giúp người bệnh chủ động phòng ngừa nguy cơ lây bệnh. Do vi khuẩn HP là nguyên nhân chính gây lây lan xuất huyết dạ dày, nên thực chất con đường lây bệnh chính là các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP. Bao gồm 4 con đường sau đây:
Xuất huyết dạ dày lây qua đường miệng – miệng
Trong nghiên cứu về mối liên quan giữa vi khuẩn HP với khoang miệng và dạ dày, cho thấy 54,9% đối tượng bị nhiễm trùng dạ dày có sự xuất hiện của vi khuẩn HP trong nước bọt. Do đó, việc tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với nước bọt hoặc dịch tiêu hóa của người bệnh như ăn chung đũa, chung bát, uống chung nước… cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.
Xuất huyết dạ dày lây qua đường dạ dày – miệng
Xuất huyết dạ dày thường đi kèm những cơn ợ hơi, ợ chua, trào ngược dạ dày,… Khi đó, vi khuẩn HP theo dịch tiêu hóa đi lên thực quản, khoang miệng, từ đó phát tán ra môi trường và tăng nguy cơ lây lan cho người khác.
Chảy máu dạ dày lây qua đường dạ dày – dạ dày
Con đường lây nhiễm này tuy khá hiếm gặp nhưng thực tế đã có trường hợp xảy ra, nguyên nhân chủ yếu là do cơ sở y tế không đảm bảo điều kiện vô trùng. Một số trường hợp sử dụng chung ống nội soi dạ dày nếu không được khử trùng đúng quy định sẽ tạo điều kiện thuận lợi gây lây nhiễm vi khuẩn HP.
Xuất huyết dạ dày lây qua đường phân – miệng
Đây là con đường lây lan khá phổ biến và khó kiểm soát. Vi khuẩn HP trong đường tiêu hóa có thể được đào thải trực tiếp qua phân. Nếu tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với phân của người mắc bệnh sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP.
Xuất huyết dạ dày có nguy hiểm không?
Xuất huyết dạ dày có thể gây nguy hiểm cho người bệnh theo nhiều cách khác nhau. Nếu tổn thương mao mạch nhỏ, máu bị rò rỉ lượng nhỏ với tốc độ chậm. Trường hợp này, triệu chứng xuất huyết thường mờ nhạt, không rõ ràng, khó phát hiện. Lượng máu rò rỉ trong thời gian dài khiến người bệnh đối diện với tình trạng thiếu máu mạn tính.
Thiếu máu mạn tính không gây nguy hiểm ngay lập tức. Tuy nhiên, sức khỏe của người bệnh sẽ suy yếu dần dần. Thời gian đầu, người bệnh thường chỉ cảm thấy mệt mỏi, người mất sức, da và niêm mạc nhợt nhạt. Lâu ngày, thiếu máu nghiêm trọng có thể gây giảm tuần hoàn, suy tim và tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể.
Nếu tổn thương phá vỡ các mạch máu lớn (động mạch hoặc tĩnh mạch), người bệnh bị xuất huyết dạ dày nghiêm trọng, máu chảy ồ ạt. Người bệnh mất máu nhanh chóng có thể dẫn đến suy tuần hoàn và rối loạn các hệ cơ quan khác trong cơ thể. Trường hợp này, xuất huyết dạ dày có thể đe doạ tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Cách nhận biết các triệu chứng khi bị xuất huyết dạ dày
Trong giai đoạn đầu của xuất huyết dạ dày, người bệnh sẽ thường không có các triệu chứng rõ ràng. Tùy thuộc vào từng mức độ giai đoạn và tình trạng sức khỏe của người bệnh mà các triệu chứng thay đổi khác nhau. Dưới đây là một số triệu chứng cảnh báo bệnh xuất huyết dạ dày bạn cần lưu ý:
Đau bụng vùng thượng vị
Cơn đau khởi phát từ vùng thượng vị (vùng bụng phía trên rốn và phía dưới mũi xương ức), sau đó có thể lan rộng ra hai bên, thậm chí là lan ra sau lưng. Đau thượng vị có thể diễn ra âm ỉ, có lúc dữ dội hoặc quằn quại từng cơn, đôi khi nhói ra phía sau,… khiến người bệnh cảm thấy vô cùng khó chịu.
Đi ngoài ra máu hoặc phân đen
Đi ngoài ra máu hoặc phân đen như bã cà phê, kèm theo mùi khó chịu là một trong những triệu chứng dễ nhận biết của chảy máu dạ dày. Nguyên nhân là do máu chảy vào ống tiêu hóa, hòa lẫn cùng thức ăn, qua quá trình biến đổi sinh hóa thành màu đen và được đưa ra ngoài theo chất thải. Trường hợp xuất huyết nặng còn có thể gây ra tình trạng đi ngoài lẫn máu đỏ tươi.
Buồn nôn, nôn ra máu
Đây là dấu hiệu dễ thấy ở người bệnh xuất huyết dạ dày. Ban đầu, đa số người bệnh sẽ cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, sau đó nôn ra thức ăn có lẫn máu tươi hoặc máu đen. Nếu trường hợp này lặp lại liên tục và lượng máu nôn ra nhiều thì người bệnh cần được đưa đi cấp cứu để được điều trị y tế kịp thời.
Cơ thể mệt mỏi, thiếu máu
Một số trường hợp xuất huyết nhẹ, nhưng kéo dài và diễn ra liên tục có thể khiến người bệnh rơi vào tình trạng thiếu máu. Biểu hiện đặc trưng là thường xuyên hoa mắt, chóng mặt, tụt huyết áp, da xanh xao, niêm mạc nhợt,… Lâu dần, cơ thể bệnh nhân suy nhược, người bệnh lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, ăn không ngon, ngủ không sâu giấc,…
☛ Tìm hiểu thêm: Xuất huyết dạ dày khi nào cần nhập viện?
Triệu chứng khác
Ngoài các dấu hiệu kể trên, người bệnh xuất huyết dạ dày còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như ợ chua, ợ hơi, chướng bụng, nóng rát thượng vị,… Trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp tình trạng khó thở, thở dốc, đau bụng dữ đội, ngất xỉu,… do sốc mất máu.
Làm thế nào để phòng ngừa xuất huyết dạ dày?
Thay vì đối diện với nguy hiểm do xuất huyết dạ dày, người có nguy cơ nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ sớm. Dưới đây là một số việc làm giúp giảm nguy cơ xuất huyết dạ dày.
Điều trị dứt điểm viêm loét dạ dày
Quá trình điều trị viêm loét dạ dày cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh và bác sĩ. Trong đó, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ những chỉ định mà bác sĩ đưa ra. Đa số trường hợp sẽ được điều trị bằng phác đồ nội khoa với các loại thuốc như:
Thuốc antacid: Giúp trung hòa acid dạ dày, ngăn acid và enzyme tấn công lên niêm mạc đồng thời giảm nhanh triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Hoạt chất phổ biến như: canxi carbonat, nhôm hydroxyd, magnesi hydroxyd.
Thuốc ức chế tiết acid: Bao gồm nhóm kháng histamin H2 và ức chế bơm Proton. Những thuốc này ức chế tế bào thành dạ dày tiết ra acid, qua đó giảm nồng độ acid dạ dày, loại bỏ acid dư thừa tấn công niêm mạc. Thành phần thuốc thường chứa: cimetidine, ranitidine, famotidine, omeprazole, esomeprazole,….
Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Tạo lớp màng ngăn cách acid, enzyme và vi khuẩn HP tấn công lên niêm mạc. Thuốc này thường chứa: sucralfate, bismuth, prostaglandin.
Thuốc kháng sinh: Được chỉ định cho trường hợp viêm loét dạ dày dương tính với HP. Bác sĩ có thể dùng từ 1 – 2 loại kháng sinh như: amoxicillin, tetracycline, levofloxacin, metronidazole, clarithromycin.
☛ Tham khảo: 7 cây thuốc nam chữa viêm loét dạ dày có căn cứ khoa học
Thời gian dùng thuốc có thể kéo dài từ 3 – 6 tháng tuỳ vào tình trạng cụ thể. Trong thời gian này, người bệnh cần tái khám theo đúng lịch hẹn của bác sĩ và tuyệt đối không tự ý dừng thuốc nếu không có chỉ định.
Trường hợp viêm loét dạ dày nghiêm trọng, không đáp ứng điều trị với thuốc hoặc có nguy cơ tiến triển thành ung thư, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ phần dạ dày chứa ổ loét. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể cần nằm viện để được chăm sóc đặc biệt và theo dõi trong khoảng 10 – 15 ngày.
Thăm khám kịp thời
Trừ trường hợp tai nạn bất ngờ, đa số trường hợp xuất huyết dạ dày đều từ các tổn thương tiến triển nặng dần trước đó. Vậy nên, nếu được thăm khám và phát hiện kịp thời, người bệnh sẽ có biện pháp điều trị phù hợp, hạn chế tối đa rủi ro xuất huyết.
Một số dấu hiệu cho thấy bạn cần đi khám gồm:
- Đau bụng thượng vị hoặc hạ sườn trái thường xuyên, cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội trong thời gian dài.
- Dịch nôn có máu tươi hoặc máu đen, một số trường hợp nôn ra thức ăn rồi sau đó mới nôn ra máu.
- Đi ngoài phân lẫn máu, phân đen hoặc có màu như bã cà phê, phát ra mùi khó chịu.
- Màu sắc da và niêm mạc nhợt nhạt, tái xanh.
- Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, thường xuyên chóng mặt hoa mắt không rõ nguyên nhân.
Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt
Chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học cung cấp nguyên liệu và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổn thương trên niêm mạc dạ dày lành lại nhanh hơn, hạn chế nguy cơ xuất huyết. Một số lưu ý cụ thể gồm:
- Chia nhỏ bữa ăn hàng ngày, nên ăn khoảng 4 – 6 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn để giảm gánh nặng tiêu hoá cho dạ dày.
- Các bữa chính nên cách nhau tối thiểu 4 tiếng và bữa phụ cách bữa chính tối thiểu 2 tiếng và nên kết thúc bữa ăn cuối ngày cách 3 tiếng trước giờ đi ngủ.
- Kiêng đồ ăn sử dụng gia vị cay nóng, món ăn chiên xào sử dụng nhiều dầu mỡ động vật, đồ ăn muối chua, thức ăn và các loại nước uống công nghiệp.
- Ngưng hút thuốc lá, hạn chế tối đa sử dụng đồ uống có cồn (dưới 10g/ ngày), chỉ sử dụng các thuốc NSAIDs, thuốc chống viêm Corticoid khi có chỉ định của bác sĩ.
- Ngủ đủ giấc 6 – 8 tiếng một ngày và nên ngủ trước 23h00 để các cơ quan trong cơ thể có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi tổn thương.
- Điều chỉnh thời gian làm việc, học tập và nghỉ ngơi, tránh để cơ thể cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng, stress kéo dài.
- Duy trì thói quen tập thể dục khoảng 30 phút mỗi ngày, lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực vào vùng bụng.
Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP
Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP là một trong những việc làm quan trọng để phòng ngừa xuất huyết dạ dày. Dưới đây là những điều bạn cần lưu ý:
- Không dùng chung đồ cá nhân: Những vật dụng như bát đũa, thìa muỗng, cốc chén, bàn chải đánh răng,… cần được để riêng và sử dụng tách biệt với người nhiễm khuẩn HP.
- Không nhai mớm thức ăn hay hôn môi trẻ nhỏ: Thói quen này có thể làm lây nhiễm vi khuẩn HP từ người lớn sang trẻ em.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Thực hiện thói quen rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh nhằm ngăn chặn vi khuẩn HP lây nhiễm qua đường phân – miệng.
- Chú ý an toàn thực phẩm: Chọn thực phẩm tươi sống, có nguồn gốc rõ ràng, không sử dụng phân tươi để chăm bón. Ngoài ra, hạn chế ăn đồ sống, tránh ăn thức ăn ôi thiu hoặc để quá lâu.
- Bảo vệ môi trường: Đi vệ sinh đúng nơi quy định, tránh phóng uế bừa bãi. Bên cạnh đó, các dụng cụ vệ sinh môi trường cũng cần được xử lý sạch sẽ bằng dung dịch chuyên dụng trước khi cất giữ.
Xuất huyết dạ dày không phải là bệnh lây nhiễm. Tình trạng này xảy ra ở những người trong cùng gia đình hoặc người thân quen có thể do sự tương đồng môi trường sống hoặc sự lây nhiễm vi khuẩn HP, làm tăng tác nhân tổn thương dạ dày. Mong rằng những chia sẻ trong bài viết hôm nay đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về xuất huyết dạ dày và biện pháp phòng ngừa. Nếu cần tư vấn thêm, hãy liên hệ với chuyên gia qua hotline: 1900 545 518.