Củ sắn, hay còn gọi là khoai mì, là một loại thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể ăn sắn thoải mái, nhất là những người có vấn đề về tiêu hóa. Vậy với những ai bị đau dạ dày, việc ăn sắn có ảnh hưởng gì không? Liệu có nên đưa loại thực phẩm này vào chế độ ăn hay cần hạn chế? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Thành phần dinh dưỡng và đặc điểm của sắn
Thành phần dinh dưỡng chính của sắn
Tinh bột (Carbohydrate – chiếm khoảng 70-80% trọng lượng khô)
- Sắn là một nguồn cung cấp năng lượng lớn nhờ hàm lượng tinh bột cao.
- Khi ăn vào, tinh bột được chuyển hóa thành đường, cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Chất xơ (Fiber – khoảng 1-3% trọng lượng)
- Chất xơ trong sắn không quá cao nhưng vẫn có thể hỗ trợ hệ tiêu hóa nếu được ăn ở mức hợp lý.
- Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều, lượng chất xơ này có thể gây đầy hơi, khó tiêu.
Glucoside cyanogenic (HCN)
- Đây là một hợp chất tự nhiên có trong sắn, đặc biệt là sắn đắng.
- Khi tiêu thụ phải lượng lớn HCN chưa được loại bỏ qua chế biến, cơ thể có thể bị ngộ độc, gây buồn nôn, chóng mặt, đau bụng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Tinh bột kháng (Resistant Starch)
- Loại tinh bột này khó tiêu hóa hơn so với tinh bột thông thường.
- Khi vào dạ dày, tinh bột kháng có thể lên men, tạo khí, gây đầy hơi, khó chịu cho người có hệ tiêu hóa yếu.
2. Ảnh hưởng của sắn đối với người bị đau dạ dày
Lợi ích của sắn đối với người đau dạ dày
Nếu được chế biến đúng cách, sắn có thể mang lại một số lợi ích nhất định cho người bị đau dạ dày:
- Dễ tiêu hóa hơn một số thực phẩm cứng hoặc nhiều dầu mỡ
- Khi luộc hoặc hấp kỹ, sắn trở nên mềm, ít gây áp lực lên dạ dày hơn so với các thực phẩm chiên rán hoặc chứa nhiều chất béo.
So với các loại thức ăn nhanh hoặc thực phẩm công nghiệp, sắn ít gây kích ứng niêm mạc dạ dày. - Tạo cảm giác no lâu, giúp kiểm soát chế độ ăn
- Do chứa nhiều tinh bột, sắn giúp no lâu, hạn chế tình trạng ăn vặt liên tục có thể làm tăng tiết axit dạ dày. Điều này có thể giúp người bị viêm loét dạ dày tránh được các bữa ăn không kiểm soát, giảm nguy cơ kích ứng dạ dày.
Tác hại của sắn đối với người đau dạ dày
Mặc dù có một số lợi ích, nhưng sắn cũng có thể gây ra nhiều vấn đề nếu không được chế biến và tiêu thụ hợp lý:
1. Khó tiêu, gây đầy bụng
- Hàm lượng tinh bột cao trong sắn có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, đặc biệt đối với những người có dạ dày yếu.
- Khi ăn nhiều sắn, dạ dày cần thời gian dài hơn để tiêu hóa, có thể gây cảm giác nặng bụng, đầy hơi.
- Nếu ăn sắn vào buổi tối hoặc gần giờ ngủ, hệ tiêu hóa có thể phải hoạt động nhiều hơn, gây khó chịu, khó ngủ.
Tìm hiểu: Bị đầy bụng khó tiêu, uống thuốc gì cho nhanh hết?
2. Tăng tiết axit dạ dày, kích thích viêm loét
- Nếu ăn sắn khi đói, lượng tinh bột trong sắn có thể kích thích dạ dày tiết nhiều axit hơn.
- Điều này có thể làm trầm trọng hơn tình trạng viêm loét dạ dày, gây đau rát vùng thượng vị, ợ chua hoặc trào ngược dạ dày.
- Một số người có hệ tiêu hóa nhạy cảm có thể cảm thấy nóng rát dạ dày ngay sau khi ăn sắn.
Đọc thêm: Làm sao để trung hòa axit dạ dày, giảm đau hiệu quả?
3. Nguy cơ ngộ độc nếu không chế biến đúng cách
Nguy cơ ngộ độc sắn không xảy ra với người có bệnh lý về dạ dày mà bất kỳ ai, kể cả người khỏe mạnh, cũng có thể gặp phải nếu ăn sắn không đúng cách. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do sắn chứa hợp chất HCN (axit hydrocyanic) – một loại độc tố tự nhiên có thể gây hại nếu tiêu thụ với lượng lớn.
Trong cơ thể, HCN cản trở quá trình hấp thụ oxy của tế bào, dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, tiêu chảy, thậm chí suy hô hấp trong trường hợp nghiêm trọng. Nguy cơ này càng cao nếu ăn sắn sống, ăn sắn chưa nấu chín hoàn toàn hoặc không ngâm nước đủ lâu trước khi chế biến.
Ngộ độc sắn có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng, thậm chí tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Dưới đây là các biểu hiện của ngộ độc sắn:
Mức độ nhẹ:
- Cảm giác choáng váng, đầu óc quay cuồng.
- Mặt đỏ bừng, nóng ran.
- Ù tai, nghe tiếng vo ve trong đầu.
- Chóng mặt, mất thăng bằng.
- Ngứa ngáy khắp người.
- Tê bì chân tay.
- Buồn nôn và nôn mửa.
- Đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội.
Mức độ nặng:
- Người bệnh trở nên kích động, vật vã.
- Khó thở, thở gấp gáp hoặc nông.
- Run rẩy, co giật các cơ.
- Hôn mê, mất ý thức.
- Rối loạn nhịp thở, thở không đều.
- Huyết áp giảm mạnh, tụt huyết áp.
- Suy tuần hoàn, trụy mạch.
- Tử vong nếu không được cấp cứu khẩn cấp.
Lưu ý:
Các triệu chứng có thể xuất hiện nhanh chóng sau khi ăn sắn, hoặc muộn hơn tùy thuộc vào lượng độc tố và cơ địa của từng người. Đối với người bị bệnh dạ dày, hệ tiêu hóa vốn đã nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Vì vậy, khi bị ngộ độc sắn, các triệu chứng không chỉ dừng lại ở mức độ thông thường mà còn có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng hơn các vấn đề tiêu hóa sẵn có.
4. Lưu ý khi ăn củ sắn, đặc biệt với người bị bệnh dạ dày
Để tránh những ảnh hưởng tiêu cực của củ sắn, đặc biệt với người có vấn đề về dạ dày, cần tuân thủ một số nguyên tắc sau:
Không ăn sắn sống
Tuyệt đối không ăn sắn sống vì nguy cơ ngộ độc rất cao. Ngay cả người có hệ tiêu hóa khỏe mạnh cũng không nên ăn sắn sống, còn người bị bệnh dạ dày càng cần tránh hoàn toàn.
Không ăn sắn khi đói
Khi dạ dày trống rỗng, khả năng hấp thụ cyanogenic cao hơn, có thể dẫn đến đau bụng, buồn nôn, và cảm giác khó chịu.
Nếu muốn ăn sắn, nên ăn sau bữa ăn chính hoặc ăn kèm thực phẩm khác để tránh gây kích ứng dạ dày. Không nên ăn sắn lúc đói hoặc tối khuya.
Chế biến đúng cách để giảm độc tố
- Bóc vỏ hoàn toàn vì vỏ sắn chứa nhiều cyanogenic.
- Loại bỏ phần đầu và đuôi củ sắn – đây là nơi chứa nhiều độc tố nhất.
- Luộc kỹ và thay nước luộc ít nhất một lần để giảm bớt lượng độc tố còn sót lại.
Ăn điều độ, không quá nhiều
- Không nên ăn quá nhiều sắn trong một lần, đặc biệt với những người có dạ dày yếu.
- Nên bắt đầu với một lượng nhỏ để kiểm tra phản ứng của cơ thể trước khi ăn nhiều hơn. Nếu sau khi ăn sắn mà cảm thấy khó chịu, đầy bụng, buồn nôn hoặc đau dạ dày, nên hạn chế hoặc tránh ăn trong tương lai.
- Tránh ăn sắn cùng các thực phẩm có tính gây đầy bụng vì có thể làm tăng cảm giác khó chịu ở dạ dày.
Tóm lại, người bị bệnh dạ dày không nhất thiết phải kiêng ăn sắn tuyệt đối, nhưng tốt nhất nên hạn chế và lựa chọn các các thực phẩm thay thế an toàn hơn như khoai lang, khoai tây hoặc cháo gạo. Nếu ăn sắn, để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa thì cần chế biến đúng cách, ăn với lượng vừa phải, tránh ăn lúc đói hoặc vào buổi tối để hạn chế nguy cơ gây đầy bụng, khó tiêu hay kích thích dạ dày.
